Z£O¯A OSADOWE


Stadium sedymentogenezy

  1. Mobilizacja substancji w strefie wietrzenia, zachodzi wskutek denudacji mechanicznej i chemicznej.
  2. Transport osadów ze zlewiska odbywa siê w postaci:

W stanie roztworów rzeczywistych nienasyconych migruj± sole ³atwo rozpuszczalne i czê¶ciowo substancje organiczne w postaci kwasów huminowych. W roztworach nasyconych rzeki stref klimatu gor±cego przenosz± czê¶æ wêglanów (Ca, Mg, Na) i krzemionki. W postaci koloidów przenoszone s± zwi±zki ¿elaza, manganu, fosforu, pierwiastki ¶ladowe (U, Cr, Ni, Co, Cu).

  1. Osady w zbiornikach wodnych powstaj± w wyniku procesów:

Kolejno¶æ osadzania siê pierwiastków w strefie przybrze¿nej zbiorników zale¿y od pH i Eh wody. O kombinacji czynników pH i Eh zale¿y ruchliwo¶æ geochemiczna zwi±zków mineralnych decyduj±ca o zró¿nicowaniu substancji mineralnej w miarê oddalania siê od brzegu morskiego.

Facje geochemiczne dla ¶rodowiska morskiego wg Pustowa³owa

  1. Facja siarkowowodorowa, ¶rodowisko redukcyjne. Wytr±ca siê FeS2, osadem charakterystycznym s± bitumiczne ³upki z siarczkami
  2. Facja syderytowa, ¶rodowisko redukcyjne, deficyt tlenu. W tych warunkach wydziela siê FeCO3, substancja organiczna utleniana jest do CO2. Charakterystycznym osadem jest bitumiczny ³upek syderytowy.
  3. Facja szamozytowa, warunki s³abo redukcyjne, du¿± rolê odgrywa koloidalna krzemionka. Warunki s± zbyt redukujce by utleniæ ¿elazo na wy¿szy stopieñ utlenienia, dlatego ¿elazo pozostaje jako Fe2+ w postaci szungitu i turyngitu. Charakterystycznym osadem s± krzemionkowe rudy oolitowe ¿elaza.
  4. Facja glaukonitowa, ¶rodowisko obojêtne, ¿elazo przechodzi w pewnej ilo¶ci w Fe3+, tworz±cy glaukonit sorbuje K, Mg, Rb, Li. Osadem charakterystycznym s± fosforyty.
  5. Facja utleniona, dochodzi do utlenienia Fe, Mn. Brak substancji organicznej, gdy¿ zosta³a utleniona i roz³o¿ona.

Stadium diagenezy

Odpowiada przeobra¿eniu silnie uwodnionego mu³u z du¿± ilo¶ci± bakterii w skonsolidowan± ska³ê. Diageneza sprowadza siê do osi±gniêcia równowagi przez nietrwa³y i zró¿nicowany osad w termodynamicznych warunkach strefy przydennej. Wyró¿nia siê nastêpuj±ce stadia:

  1. W górnej czê¶ci osadu kosztem zaanga¿owania tlenu z wód zawartych w osadzie powstaj± konkrecje wodorotlenków Fe i Mn.
  2. Wskutek wzmo¿onego poch³aniania wolnego tlenu przez organizmy, a nastêpnie redukcji wodorotlenków Fe i Mn oraz siarczanów ¶rodowisko osadów zmienia siê z utleniaj±cego na redukcyjne. Zawarte w osadzie fazy sta³e ulegaj± rozpuszczaniu w wodzie osi±gaj±c stadium roztworu nasyconego. Miêdzy kationami znajduj±cymi siê w stanie adsorbowanym zachodzi wymiana miêdzy minera³ami ilastymi a wod±, zmieniaj±c sk³ad jej sk³ad jak i poch³oniêtych zasad. Równocze¶nie rozk³ada siê substancja organiczna, przechodz±c w CO2, H2S, H, N2, NH3 i zwi±zki rozpuszczalne gromadz±ce siê w fazie sta³ego osadu. W wyniku tych procesów zmienia siê chemizm wód nasycaj±cych, osad g³ównie ilasty. Zmniejsza siê w niej ilo¶æ siarczanów, ro¶nie zawarto¶æ alkaliów, Fe2+, Mn2+, SiO2, substancji organicznej, fosforu, pierwiastków ¶ladowych, znika O2, którego miejsce zastêpuj± CH4, CO2, H2S, H, NH3. Towarzyszy temu wymiana substancji miêdzy wod± nad osadem a wod± w osadzie. Znikaj±ce z osadu podczas diagenezy tlen, siarczany, Mn, Fe przenikaj± z wody naddennej do wody w osadzie i z niej s± poch³aniane przez mu³, natomiast zgromadzone w osadzie gazy oraz zawarte w wodach osadu Mn, P, Fe, SiO2, CaCO3 dyfunduj± do wód nad dnem. Spada Eh, do 0,15-0,30 a pH siega 6,8-8,5. Dochodzi do rozpuszcania substancji zdolnych do reakcji, nasycenie nimi wody w osadzie i ich redepozycja w postaci autigenicznych skupieñ mineralnych, stabilnych w ¶rodowisku redukcyjnym.
  3. Dochodzi do ponownego rozk³adu materia³u autigenicznego i jego koncentracja w postaci konkrecji i pseudometasomatycznych skupieñ o budowie a¿urowej.

Stadium katagenezy

Przeobra¿enie osadów zwi±zane jest z pogr±¿eniem, wzrostem ci¶nienia do 80-90 MPa i temperatury do 90-100oC. Dochodzi do lityfikacji osadu z nieznacznymi zmianami mineralogicznymi. Du¿± rolê odgrywaj± substancje dostarczane do basenów sedymentacyjnych w czasie dzia³alno¶ci wulkanicznej w postaci ekshalacji, roztworów hydrotermalnych, w wyniku adsorbowania jonów na powierzchni materia³u piroklastycznego, rozk³adu produktów wulkanicznych przez wodê morsk±, ³ugowanie przez roztwory postwulkaniczne produktów wulkanicznych w przybrze¿nej i dennej czê¶ci zbiornika.

OPIS Z£Ó¯

Z³o¿a facji tlenkowej

Z³o¿a rud manganu

Cziaturia (Gruzja)

Cziaturia

Z³o¿a rud ¿elaza

  1. Obszar kielecko-radomski
  2. Obszar czêstochowski
  3. Obszar ¶l±sko-olkuski
  4. Obszar fliszu karpackiego

D±browa

Koñskie-Starachowice-Przysucha

¯arki-Czêstochowa-K³obuck

  1. Dolny pok³ad sp±gowej czê¶ci kujawu
  1. ¦rodkowy pok³ad w górnej czê¶ci kujawu
  2. Górny pok³ad w górnej czê¶ci batonu

£êczyca

  1. Pok³ad dolny wystêpuje w sp±gu serii i sk³ada siê z kilku warstw muszlowców syderytowych o ³±cznej grubo¶ci 1,2 m
  2. Pok³ad ¶rodkowy wykszta³cony podobnie
  3. Pok³ad górny osi±ga mi±¿szo¶æ 0,32 m, zawiera syderyt ilasty oraz do 38% Fe

Z³o¿a facji siarczkowej

  1. Mansfeld (Niemcy)
  2. LGOM

Mansfeld

LGOM

  1. Blok przedsudecki
  1. Krystaliczne pod³o¿e monokliny przedsudeckiej. Najstarszy kompleks ska³ krystalicznych, tworz±cy pod³o¿e monokliny (proterozoik, starszy paleozoik)
  2. Monoklina przedsudecka. Kompleks m³odszy zbudowany ze ska³ osadowych buduj±cych sam± monoklinê (perm, trias)
  1. Okrywa kenozoiczna. Kompleks najm³odszy bêd±cy pokryw± monokliny (neogen-pleistocen)
  1. Brzeg morza- chalkozyn, bornit, chalkopiryt, piryt- otwarte morze
  2. Sp±g- chalkozyn, bornit, chalkopiryt, piryt- strop

Powrót na stronê z indeksem z³ó¿.